روستای ورکانه

یکی از جاذبه هایی که رنگ و بوی دیگری به کشورمان داده است، روستاهایی هستند که در گوشه و کنار این سرزمین شکل گرفته و سکونتگاه امنی را برای ساکنان مناطق مختلف ایران فراهم کرده اند. در هر نقطه ای از ایران تعداد زیادی از این سکونتگاه ها را می بینیم که هر کدامشان تصویری تازه از معماری را به ما نشان می دهند و با جاذبه های متفاوت به استقبال ما می آیند؛ جاذبه هایی از جنس تاریخ، فرهنگ، آداب و رسوم و غذاهای محلی پیش از این با هم به تعدادی از این روستاها سر زدیم و برایتان از دیدنی های آنها سخن گفتیم:

روستاهای ایران

همه ی این روستاها به خوبی با ویژگی های منطقه شان خو گرفته اند و از الگوی خاصی در ساخت پیروی می کنند. هر کدامشان با در دسترس ترین مصالح موجود ساخته شده و از منابع موجود در اطرافشان نهایت استفاده را برده اند. همدان یکی از استان هایی است که تعدادی از روستاهای زیبای کشورمان را در خود جای داده است و گردشگران زیادی را به سوی خود می کشاند. زیبایی یکی از این روستاها به حدی است که ما را راهی جاده کرده تا به تماشای آن بنشینیم و از دیدن جلوه هایش لذت ببریم. روستایی که تماما از سنگ می باشد و با لقب روستای رنسانسی ایران شناخته می شود. مقصدمان همان روستایی است که به تازگی در یک سریال به نمایش درآمده و با عنوان روستای چشمه قل قل شهرت یافته است.

چرا روستای ورکانه؟

– روستای ورکانه یکی از منحصر به فردترین روستاهای ایران می باشد که تماما از سنگ است.

– این روستا تصویری از اروپا در دوره رنسانس را یادآوری می کند.

– روستای ورکانه به سبب معماری منحصر به فرد و سابقه ۴۰۰ ساله اش در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

– آب و هوای معتدل در تابستان ها یکی از دلایلی است که گردشگران را راهی این روستا می کند.

ورکانه | روستای رنسانسی ایران

کمی آن طرف تر از شهر همدان روستایی وجود دارد که با قدم گذاشتن در آن می توان به سال های دور سفر کرد و تجربه ای تازه را برای خود رقم زد. روستایی سنگی که به هنگام تابش نور به رنگ قهوه ای سوخته در می آید و گوشه ای از اروپا را در دوره ی رنسانس به تصویر می کشد. شاید به همین دلیل لقب روستای سنگی یا روستای رنسانسی ایران را برای آن برگزیده اند.

روستای ورکانه، سکونتگاهی با قدمت بیش از ۴۰۰ سال است و گفته می شود شکل گیری آن از محله ای به نام درب مسجد آغاز شده که قدمتش به اوایل دوره صفویه باز می گردد. کوچه های سنگفرش، خانه های سنگی و باغ های سرسبز بهانه های خوبی هستند تا بهترین لحظات را در این روستا برای گردشگران رقم بزنند. این روستا یکی از ۶ روستای گردشگری همدان است که نامش در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد و به عنوان یکی از مناطق بکر گردشگری ایران شناخته می شود.

دیدنی های روستای ورکانه

در سفر به روستای ورکانه می توانید از جاذبه های زیر دیدن نمایید:
۱- معماری سنگی

آنچه که بیش از همه در روستای ورکانه به چشم می آیند کاربرد سنگ در ساخت آن است. کوچه های سنگ فرش این روستا با خانه های سنگی احاطه شده اند و یکی از زیباترین مناظر روستایی را پیش چشم شما قرار می دهند.

۲- جاذبه های تاریخی

این روستا بناهایی را از گذشته در خود دارد که می توانید به آنها سری بزنید:
* اصطبل پرورش اسب

در دو کیلومتری روستا اصطبلی وجود دارد که در سال های پیش از انقلاب به عنوان مرکزی برای پرورش اسب دربار فعالیت می کرده است و امروزه به عنوان یکی از دیدنی های روستا به شمار می آید.

گفته می شود این بنا ساخته ی یکی از حکام همدان به نام امیر تومان می باشد که ابعادی برابر ۲۲ در ۷۵ متر دارد و در زیربنایی برابر ۱۶۵۰ متر مربع ساخته شده است.

اصطبل دارای یک حیاط مرکزی می باشد که در دو طرف آن فضای نگهداری اسب وجود دارد و دو ضلع دیگر، ‌ورودی و انبار علوفه بوده است. ورودی اصطبل در ضلع شمال شرقی قرار دارد و در اضلاع شرقی و غربی آن، انبار علوفه و فضای نگهبانی به چشم می خورد. کف انبارهای این اصطبل حدود یک متر پایین‌تر از کف حیاط در نظر گرفته شده اند.

* قلعه مهری خانم

این بنا قلعه ای اربابی است که متعلق به مهری خانم، ارباب روستا بوده و در فاصله ۱۰۰ متری در ضلع جنوبی روستا و در بستر سبز کوهپایه و مشرف به روستا قرار دارد. ساختمان بنا دارای پلان چلیپایی است و در ابعادی برابر ۱۲ در ۲۰ متر و با زیربنای ۳۳۰ مترمربع در دو طبقه احداث شده است.

ورود به بنا از طریق طبقه همکف و طبقه اول و از ضلع شرقی بنا میسر بوده است و با دو پله از دو طرف، ورودی طبقه همکف به طبقه اول منتهی می گردد. طبقه دوم قلعه نیز در قسمت مرکزی ساختمان آن ایجاد شده است.
* گورستان ورکانه

گورستان ساده ‌ای در روستا وجود دارد که هیچ سنگ قبری در آن وجود ندارد و به همین دلیل متمایز از دیگر گورستان ها جلوه می کند.
ورکانه
۳- جاذبه های مذهبی

جاذبه های مذهبی روستای ورکانه عبارتند از:
* ساختمان مسجد روستا در بافت قدیمی

در روستای ورکانه تنها یک مسجد وجود دارد که در ضلع جنوبی روستا به چشم می خورد. بنای این مسجد نوساز می باشد و با مصالح جدید ساخته شده است. نمای ساختمان آن آجری است و به لحاظ معماری داخلی کاملا ساده می باشد. درون مسجد یک محراب کوچک وجود دارد که کاشی‌کاری اندکی اطراف آن را زینت داده است. وضوخانه، فضاهای پشتیبانی و خدماتی نیز در اطراف مسجد قرار گرفته اند.
* آرامگاه امامزاده غیب

یکی از مکان های مقدس در ورکانه آرامگاه امامزاده غیب است که در بین مردم روستا از ارزش و احترام زیادی برخوردار می باشد. این آرامگاه در محله ای به نام درب مسجد قرار دارد و روزهای پنج‌شنبه و جمعه محوطه ی آن بسیار شلوغ می شود.

۴- طبیعت چشم نواز

به سبب جریان رودخانه های فصلی سیمین و ورکانه، جریان دائمی آب در قنات روستا و وجود چشمه سارهای متعدد، طبیعتی چشم نواز در جای جای این روستا به چشم می خورد. رودخانه ‌های فصلی از یخچال های طبیعی در ارتفاعات سرچشمه می گیرند و بعد از سیراب کردن اراضی سیمین ورکانه به رودخانه فصلی ارزانفود یا دارستان می پیوندد. اراضی سرسبز طبیعی در اطراف روستا و درختان باغات، چهره ی ویژه ای به روستا بخشیده و مکانی پر طراوت را ایجاد کرده اند.

کوه های اطراف روستا و دره های زیبا به نام های یورد صفرخان، دره‌ خان، تخته سنگ، جن‌ دره و سوبلاغ با مناظر زیبایشان چشم همه را به خود خیره می کنند.

تفریحات روستای ورکانه

در سفر به روستای ورکانه خودتان را برای لذت بردن از تفریحات زیر اماده کنید:
۱- گشت و گذار در روستا

قدم زدن در روستای ورکانه به شما اجازه می دهد تا دیدنی های بیشتری را از این روستا کشف کنید و از دیدن جلوه های منحصر به فرد آن لذت ببرید. در هر لحظه از روز با نور متفاوت خورشید تصویری تازه در ورکانه خلق می شود و نمایشی تازه را به شما نشان می دهد.

۲- کوهنوردی

کوه های اطراف روستا این امکان را به شما می دهند که یک کوهنوردی متفاوت را تجربه کنید و از ارتفاعات به تماشای روستا و زیبایی هایش بپردازید.
۳- پیک نیک

طبیعت حاشیه روستا و دشت های سرسبز بهترین فرصت برای برپا کردن پیک نیک و خلق لحظاتی شاد در کنار دوستان یا خانواده تان را به شما می دهد. پس لوازم مورد نیاز را همراه ببرید و لحظاتی ناب را در آغوش طبیعت شگفت انگیز ورکانه سپری نمایید.

۴- عکاسی

مگر می شود به راحتی از کنار این همه جلوه ی دیدنی گذشت و آنها را ثبت نکرد؟! در سفر به روستای ورکانه دوربین به دست شوید و یادگاری هایی ماندنی را از سفرتان درست کنید.

۵- تماشای کوچ عشایر

روستای ورکانه در مسیر کوچ طوایف قزل یوسف، یارم طاقلو و ورکانی قرار گرفته است و هر سال از اواسط آبان ماه میزبان کوچ بهاره آنها می شود. این طوایف بر اساس سنتی دیرین به دنبال مراتع تازه، راهی کوه ها و دره های بسیاری می شوند و در آنها اتراق می کنند تا پس از پایان فصل اعتدال، به قشلاق باز گردند. کوچ این طوایف در مسیر زیبای ییلاق و قشلاق یکی از زیباترین مناظری است که می توانید در پیرامون روستای ورکانه به تماشای آن بنشینید.

۶- اسب سواری

در اصطبل تاریخی این روستا، می توانید سوار بر اسب ها شوید و کمی سوارکاری کنید. این فعالیت می تواند تجربه ای تازه برای شما باشد و لحظاتی فرح بخش را به سفر شما بیافزاید.
روستای ورکانه
ساختار خانه های روستا

روستای ورکانه از سنگ، سنگ لاشه (سنگ تراشیده و چکش خورده) ، سنگ مالون (سنگ های مربع یا مستطیل)، خشت و آجر و انواع مصالح متعارف ساختمانی ساخته شده است. فراوانی سنگ در روستا، سختی و مقاومت آن در برابر تغییرات جوی و کمبود آجر و خشت از دلایل استفاده از سنگ در ساخت و ساز روستا می باشند.

علاوه بر کاربرد سنگ در پی خانه ها، از آن در بناها و برای ساخت دیوارهای باربر و دیوارهای محوطه و حیاط ها نیز استفاده شده است. بیشترین سنگ مورد استفاده، سنگ های لاشه می باشند که توسط ملات گِل بر روی هم قرار گرفته اند. پهنای دیوارهای سنگی روستا در طبقه همکف به یک متر هم می‌رسد و تیرهای چوبی تنها عامل اتصال در دیوارهای سنگی می باشند.

 در بخش مرکزی روستا و مکان های قدیمی تر، برخی بناها و فضاها شامل سطوح و فضاهای پر و خالی در هم ادغام شده به صورت بافتی همگن به نظر می رسند. در این فضاها بناها به صورت متراکم ساخته شده و معابر کم عرضی را ایجاد کرده اند.

خانه های قدیمی ورکانه دیوارهای قطوری دارند تا از سرما در امان بمانند. سقف خانه ها مسطح می باشد و با تیرهای چوبی و اندود کاه گل یا قیر و گونی پوشیده شده است. خانه ها رو به جنوب ساخته شده اند تا بیشترین استفاده را از نور آفتاب ببرند و از گرما و نور آن استفاده کنند. پنجره‌های کوچک و مشبک چوبی به دیوار خانه ها جلوه ای دیگر داده و حس و حال خاصی را به روستا بخشیده اند.

در بخش دیگر، بناها نیز به دوره ی جدید تعلق دارند و به لحاظ ترکیب ‌بندی و بافت، نظم خاصی را از خود نشان می دهند. در این بخش از بافت روستا، استفاده از مصالح جدیدتر به چشم می خورد و حیاط خانه ها همچون یک باغ ساخته شده تا به یکی از فضاهای اصلی زندگی اهالی تبدیل گردد.

ورکانه | روستایی که سر از سینما و تلویزیون درآورد

این روستای زیبا به سبب داشتن کوچه ها وخانه های سنگفرش توجه کارگردانان کشورمان را نیز به خود جلب کرد و در فیلم ها و سریال های زیر به نمایش گذاشته شد:

فیلم پرواز مرغابی ها کاری از علی شاه حاتمی

فیلم شیر تو شیر کاری از ابراهیم فروزش

سریال علی البدل کاری از سیروس مقدم

البته لازم به ذکر است که تمامی صحنه های به نمایش درآمده در این فیلم ها و سریال ها وجود خارجی ندارند و برخی از آنها با استفاده از حقه های سینمایی به وجود آمده اند.

مانند دیگر روستاهای استان همدان، در روستای ورکانه نیز، ریش‌سفیدان از جایگاه خاصی در میان مردم برخوردارند و در گذشته ها نظام تصمیم‌ گیری و قدرت از شیوه ی ارباب رعیتی پیروی می کرده است. از خان های قدیمی این روستا می توان به مهدی فیروزوند اشاره کرد.

مردم روستا به زبان‏ های آذری، فارسی و کردی تکلم می کنند

ترانه ‏هایی با اشعار باباطاهر عریان و بایاتی‏های آذری با موسیقی عاشیقی، رایج ترین موسیقی و آواز در میان مردم ورکانه است که زینت بخش مراسم شادی و عروسی‏ های آنها می باشد. به علاوه، نوعی موسیقی محلی به نام سربازی و سه پا نیز رواج دارد.
ورکانه
ورکانه، زادگاه نابغه علمی جهان

این روستا با طبیعت و خانه های قدیمی اش زادگاه پروفسور توفیق موسیوند، مخترع نخستین قلب مصنوعی در جهان می باشد. او در سال ۱۳۱۵ در این روستا متولد شد و تا سن ۱۴ سالگی برای کمک به خانواده‌ به چوپانی مشغول بود.

تلاش و پشتکار وی و پیمودن مسیر ورکانه به همدان برای تحصیل باعث شد تا به عنوان دانشمند برتر جهان شناخته شود و  اختراعات بسیاری را از جمله  قلب مصنوعی کنترل از راه دور، تعیین DNA انسان با اثر انگشت و بدون نیاز به خون‌گیری و ۱۴ اختراع پزشکی دیگر را به ثبت برساند. عالی‌ترین مقام علمی جهان از انجمن سلطنتی کانادا و بریتانیا، عضویت انجمن دانشمندان نیویورک، بنیانگذار درمان پزشکی از راه دور، رئیس بخش قلب و عروق انستیتو تحقیقات قلب دانشگاه اوتاوا از جمله عناوین علمی وی در دنیا می باشد.
ورکانه
ورکانه به چه معناست؟

وَرکانه در گویش کردی از دو بخش وَر به معنی کنار و کانه به معنی چشمه تشکیل شده است و به معنی قرار گرفتن در کنار آب و چشمه به کار می رود.

از سوی دیگر برخی علت این نامگذاری را وجود معادن سنگ فراوان در پیرامون روستا بیان می کنند و نام ورکانه را معادل محلی که در نزدیکی معدن یا ورکان است، در نظر می گیرند.
ورکانه
محله های روستا

این روستا وسعتی برابر ۶۲۵۶۹ متر دارد که به این صورت تقسیم می شود:

۱۷۲۰۷ مترمربع، معابر روستا

۴۰۰۰ مترمربع فضای باز

۲۰۲۷۶ مترمربع عرصه‌های ساختمانی

۲۱۰۷۶ مترمربع باغ ها و اراضی

همه ی بناها اعم از جدید و قدیم در کنار هم قرار گرفته اند تا چندین محل را در روستای ورکانه به وجود بیاورند. هر کدام از این محله ها از چندین واحد همسایگی و مسکونی تشکیل شده اند که عبارتند از:

محله درب مسجد که قدیمی‌ترین محله روستای ورکانه می باشد و مسجد، حمام و مخابرات در آن قرار گرفته است.

محله کردها که در شرق روستای ورکانه و ورودی آن قرار دارد و تنها مدرسه روستا را در خود جای داده است. خرمن‌جا که به محله خرمنی معروف است نیز در همین محله قرار دارد.

محله عباس‌آباد  که مناطق تازه توسعه یافته روستا را شامل می شود و یک نانوایی و یک آسیاب، را در خود جای داده است.
ورکانه
خوشمزه ها و سوغات روستا

آبگوشت، انواع کباب و انواع آش مانند آش اوماج، آش پلته، آش واره، آش جو و ترخینه غذاهای خوشمزه ای هستند که در این روستا انتظار شما را می کشند و محصولات باغات ورکانه شامل گردو، زردآلو، انگور و سیب بهترین سوغاتی های این روستا هستند.

تصویری از آش اماج
آش اماج
آب و هوای روستای ورکانه

به دلیل قرارگیری روستای ورکانه در دامنه جنوبی زاگرس مرکزی، آب و هوایی کوهستانی بر این روستا حاکم است که حکایت از سرمای سخت زمستانی دارد.
ورکانه
بهترین فصل سفر

بهترین زمان برای سفر به ورکانه اواسط بهار تا پایان تابستان است چرا که آب و هوای معتدلی بر منطقه حاکم می شود.

بهار و تابستان: با گرم شدن هوا، ورکانه آب و هوای معتدلی پیدا می کند و سرسبزی باغ ها چهره ی این روستا را زیباتر جلوه می دهند.

پاییز و زمستان: در فصول سرد، سرمای سختی به ورکانه می آید اما علاقه مندان به طبیعت برای دیدن هزار رنگ پاییز و برف زیبای زمستانی باز هم، ورکانه را

اقامت در روستای ورکانه

یکی از مناسب ترین گزینه ها برای اقامت در روستای ورکانه، اقامتگاه بوم گردی این روستا می باشد که به شیوه ای سنتی ساخته شده و خدمات خوبی را به شما ارائه می دهد. همچنین می توانید در همدان اقامت نمایید و در قالب یک سفر یک روزه به بازدید روستای ورکانه بروید.

اقامت در طبیعت نیز یکی دیگر از گزینه های پیش روی شماست. برای آشنایی با این نوع اقامت مطالب زیر را بخوانید:

راهکارهای کمپینگ و اقامتی خوب در چادرهای مسافرتی

انواع کمپینگ در طبیعت

کمپینگ | وحشت یا تفریح ؟

راهکارهایی برای خواب بهتر در طبیعت

موقعیت جغرافیایی

روستای ورکانه از شمال شرقی به کوه سردره، از جنوب غربی به کوه سرخ بلاغ، از شرق به کوه قره داغ و از جنوب و جنوب شرقی به دره بارانی و دره قشلاق محدود می‏ شود و در غرب آن روستای سیمین قرار دارد.

راه دسترسی

آدرس

استان همدان، ۲۰ کیلومتری جنوب شرقی شهر همدان

راه دسترسی

 وارد جاده همدان به ملایر شوید و با استفاده از تابلوهای راهنما، جاده سد اکباتان را پیدا کنید. پس از ورود به این جاده فرعی و پشت سر گذاشتن سد اکباتان و روستاهای یلفان، شمس‌ آباد و علی‌آباد به جاده ی ورکانه می رسید که شما را به این روستای زیبا می رساند. یادتان باشد که در ابتدای روستای ورکانه پارکینگی برای وسایل نقلیه وجود دارد، در این محل باید از خودروی خود پیاده شوید و سپس به گشت و گذار در روستا بپردازید.

فاصله از مرکز استان و شهرهای اطراف

همدان: ۲۰ کیلومتر

ملایر: ۹۷ کیلومتر

تویسرکان: ۱۰۳ کیلومتر