جزیره پالم دبی
چند سالیست که هیاهوی ساخت جزایر مصنوعی دبی در همه جا پیچیده است و جنجال هزینه‌های بالا و دغدغه‌های زیست محیطی، گریبان بسیاری را گرفته است.
امارات متحده ی عربی به خوبی می‌داند که تا آینده‌ای نزدیک دیگر نمی‌تواند تنها با تکیه بر دلارهای حاصل از فروش نفت، هزینه‌های کشور را تأمین کند. از همین رو نخست وزیر امارات که حاکم شهر دبی هم هست، دو دهه ی گذشته را تلاش کرد که شهر دبی را به آرمان شهری گردشگری، با کلاس جهانی تبدیل کند. بسیاری از این تلاش‌ها به صورت جغرافیایی انجام شده است، چند صد کیلومتر ساحل مصنوعی که در آب‌های خلیج فارس و نزدیکی ساحل دبی ساخته شده اند. اضافه کردن صدها کیلومتر ساحل مصنوعی به شهری پرتردد و شلوغ کار آسانی نیست، اما دقیقا این همان کاریست که مسئولین و حاکمین شهر دبی در پیِ آنند، ساخت بزرگترین جزایر مصنوعی دنیا.
پس از به تائید رسیدن ساخت جزایر مصنوعی دبی، ساخت جزایر سه گانه نخل به نام‌های جمیرا، جبل علی و دیره و مجمع‌الجزایر به دنیا و جهان اعلام شد. حامی و مجری پروژه‌های ساخت جزایر مصنوعی، همگی شرکت دولتی نخیل است.
هم اکنون جزیره ی در حال ساخت جبل علی، پنجمین جزیره ی بزرگ و مصنوعی دنیاست و جزیره ی جمیرا نیز در رده ی هفتم قرار دارد.
نحوه ی ساخت جزایر مصنوعی دبی
برای ساخت جزایر، ابتدا شن‌ها را از سطح زمین خلیج فارس برداشت کرده و پس از لایروبی مورد شست و شو قرار می‌دهند. شست و شوی شن‌های دو جزیره نخل و جزیره جبل علی توسط شرکت‌های بلژیکی انجام شد. سپس شن‌های شسته شده، توسط کشتی‌های اسپری به صورت اسپری در محل‌های تعیین شده برای ساخت جزایر فشانده می‌شوند. این فرآیندِ افشاندن شن‌ها به فرآیند رنگین کمانی معروف است چرا که هنگام پاشش شن‌ها، کمانی مانند رنگین کمان در هوا ایجاد می‌شود.
در لبه خارجی هر جزیره، یک خط موج شکن نیز ساخته می‌شود. خط موج شکنِ جزیره جمیرا از بیش از ۷ میلیون تن سنگ ساخته شده است. هر سنگ توسط جرثقیل حمل می‌شد و پس از آن که مکان قرار گیری هر کدام توسط غواص‌ها علامت گذاری می‌شد، در جای خود قرار می‌گرفت.
در کل تا به حال در این پروژه‌ها از ۱۱ میلیارد متر مکعب شن و ۴۷ میلیون تن سنگ استفاده شده است.
مجموعه جزایر مصنوعی دبی
در زیر به معرفی هر جزیره به صورت جداگانه خواهیم پرداخت:
جزایر سه گانه نخل | Palm Islands
از ابتدا بنا بود جزایر سه گانه‌ای به شکل نخل ساخته شود. نخل جمیرا، جبل علی و دیره.
پیش از همه ساخت نخل جمیرا در سال ۲۰۰۱ آغاز شد و مدت کوتاهی پس از آن، آغاز ساخت نخل جبل علی نیز اعلام شد. ابتدا قرار بود جزیره جبل علی با ابعادی بزرگ‌تر ساخته شود اما بعدها با تغییر اندازه، در ابعادی کوچک‌تر ساخته شد. پس از شروع برنامه‌ریزی و ساخت جزیره نخل دیره، طراحی جزیره تغییر کرد و همچنین با تغییر نام مواجه شد و اکنون به نام جزیره دیره شناخته می‌شود.
با این وضعیت جزایر سه گانه نخل به دو عدد تغییر پیدا کردند.
۱) جزیره نخل جُمیرا | Palm Jumeirah
جزیره جمیرا کوچک‌ترین #جزیره نخل دبی است که در نزدیکی #سواحل جمیرای دبی قرار دارد. نخل جمیرا پیش از سایرین مورد ساخت و ساز قرار گرفت و زودتر از باقی به بهره برداری رسید. طراحی و ساخت نخل جمیرا به عهده معماران هلمان هورلی چاروات بود. سازندگان جمیرا تحویل مناطق مسکونی جزیره را سال ۲۰۰۶ اعلام کردند. در اوایل اکتبر ۲۰۰۷ جمیرا #بزرگترین جزیره ی مصنوعی دنیا محسوب می‌شد که تا آن زمان نزدیک ۵۰۰ خانواده در جزیره سکونت پیدا کرده بودند و بیش از ۷۵% املاک آماده تحویل بودند. تا آخر سال ۲۰۰۹ نیز ۸ هتل آماده بهره‌برداری بودند، با این همه آماده سازی کامل جزیره با دو سال تأخیر انجام شد. هزینه تخمین زده شده تنها برای ساخت جزیره جمیرا، ۱۲ میلیارد دلار است!
در حال حاضر جمعیت زیادی در جزیره ی نخل جمیرا ساکن شده اند و تمامی هتل‌ها مورد استفاده اند. همچنین امکانات تفریحی و مسکونی لوکس این جزیره بسیار قابل توجه است.
در سال ۲۰۰۹ نیویورک تامیز در طی مقاله‌ای با ارائه تحقیقات و شواهدِ جغرافیایی اعلام کرد که جمیرا در حال غرق شدن است، به طوری که سرعت آن در سال ۲۰۰۹، ۵ میلی‌متر در سال بوده و با گذر زمان این سرعت بیشتر هم می‌شود. اما شرکت نخیل با رد این ادعا، اعلام کرد که هیچ گزارشی مبنی بر مشکلات ساختاری در هیچ کدام از ساختمان‌ها و سازه‌ها وجود ندارد و ماهواره‌های لیزری و ارتفاع سنج ناسا نیز این موضوع را تائید می‌کنند.
راه ارتباطی جزیره ی جمیرا یک مونوریل به طول ۵.۴ کیلومتر است که از سویی به هتل آتلانتیس می‌رسد و از سویی دیگر تا پایین نخل جمیرا و برج‌های ورودی جزیره ادامه دارد. جالب است بدانید که مونوریل جمیرا، نخستین مونوریل در خاورمیانه است.
۲) جزیره نخل جبل علی | Palm Jebel Ali
ساخت این جزیره در سال ۲۰۰۲ آغاز شد و از ابتدا قرار بود تا اواسط سال ۲۰۰۸ تکمیل شود. نخل جبل علی ۵۰% از جزیره ی جمیرا بزرگ‌تر است، شامل ۶ تفرجگاه دریایی، پارک ابی و روستای ساحلی است که بالاتر از سطح آب دریا قرار می‌گیرند و همچنین یک پیاده رو، اطراف برگ‌های جزیره نخل را احاطه می‌کند. در سال ۲۰۰۷ مجموعه موج شکنِ اطراف جزیره به پایان رسید، امازمانی که بنا بود ساخت سازه‌های اصلی در جزیره آغاز شود، با پیش آمد بحران اقتصادی، ساخت جزیره در وضعیتی نامعلوم قرار گرفت و اعلام شد در آینده‌ای نزدیک ساخت و ساز انجام خواهد گرفت. در سال ۲۰۱۵ مسئول شرکت نخیل طی مصاحبه‌ای اعلام کرد قرار نیست ساخت این جزیره منتفی شود و انجام این پروژه زمان زیادی خواهد برد.
امروزه ساخت این جزیره به کلی متوقف شده است.
متأسفانه برای ساخت این جزیره یک منطقه محافظت شده دریایی که قبلا در این ناحیه قرار داشت را از بین بردند. یکی از نگرانی‌های زیست شناسان در این خصوص، از بین رفتن گونه‌های بومی و ایجاد گونه‌های جدیدِ ناشناخته و مخرب در این منطقه است.
۲- جزیره دیره | Deira Island
(همان طور که اشاره شد ابتدا قرار بود یکی از جزایر سه گانه نخل شکل دبی باشد، اما در گام‌های بعدی برنامه ریزی و ساخت دچار تغییراتی از جمله طراحی شد. پس از تغییر طراحی، نامش نیز به جزیره دیره تغییر کرد.) در اوایل اکتبر ۲۰۰۷، در مجموع با استفاده از ۲۰۰ میلیون متر مکعب شن، ۲۰% از احیا اولیه جزیره نخل دیره انجام شد. در اوایل آپریل ۲۰۰۸ شرکت نخیل اعلام کرد که بیش از یک چهارم جزیره احیا شده است و میزان استفاده از شن به ۳۰۰ میلیون متر مکعب رسیده است. از آنجا که پروژه ی وسیعی در دست ساخت بود، برای انجام به چند بخش تقسیم شده بود. اولین بخش ساخت زمین جزیره در طی جاده ی دیره بود که بین خور دبی و بندر الحمریه قرار می‌گرفت. تا اوایل سال ۲۰۰۸، ۸۰% از ساخت زمین جزیره به اتمام رسیده بود.
طراحی جدید جزیره و کاهش ابعاد دیره در نوامبر سال ۲۰۰۸ اعلام شد و تغییر کلی طرح جزیره و نامش در سال ۲۰۱۳ اتفاق افتاد.
۳- مجمع الجزایر جهان | The World
از آن جهت نام دنیا برای این مجمع‌الجزایر انتخاب شده است که نمای کلی و هوایی این جزایر به صورت یک نقشه از قاره‌های کره زمین است.
جزایر جهان در ۴ کیلومتری ساحل شهر دبی، امارات و در آب‌های خلیج فارس ساخته شده است. مناطق کم عمق ساحلی اطراف دبی را برای ساخت این مجموعه جزایر در نظر گرفتند. ساخت این جزایر همچون جزایر نخیل با شن شسته و لایروبی شده انجام گرفت و مالک آن شرکت معروف نخیل است. ایده ی اولیه ی ساخت این جزیره از طرف حاکم شهر دبی، محمدابن رشید المکتوم ارائه شد.
هزینه ی احیا زمین‌های این مجموعه جزایر ۲ میلیارد دلار و هزینه تمام شده ی آن ۱۴ میلیارد دلار اعلام شده است.
۴- مجمع الجزایر دنیا و کهکشان | The Universe
در طی این پروژه قرار بود مجموعه کهکشان راه شیری و منظومه شمسی در کنار مجمع‌الجزایر جهان در #سواحل دبی ساخته شود.
در ژانویه سال ۲۰۰۸ ایده و برنامه ی ساخت این جزیره توسط شرکت نخیل اعلام شد و زمان پایان پروژه در بین سال‌های ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۸ تخمین زده شد.
اما در سال ۲۰۰۹ اعلام شد که فعلا برای ساخت اقدام نمی‌شود و به زودی اجرای پروژه آغاز خواهد شد.
فضای تخمین زده شده برای ساخت این جزیره ۳۰۰۰ هکتار بود و بنا بود در اطراف مجمع الجزایر جهان و میان سه جزیره نخل ساخته شود.
وبسایت شرکت نخیل تا سال ۲۰۱۵ وضعیت اجرای این پروژه را در دست انتظار اعلام می‌کرد تا این که در تاریخ ۱۱ آپریل ۲۰۱۵ به طور کلی اجرای پروژه لغو شد.
معضلات زیست محیطی جزایر مصنوعی دبی
ساخت و ساز جزایر مصنوعی دبی به طور کلی موجب تغییر اکوسیستم سواحل دبی در خلیج فارس شده، که این خود مضرات و تأثیرات ناخوشایند بسیاری دارد. از طرفی این جزایر نه تنها خود فرسایش می‌یابند، بلکه باعث بر هم زدن نظم طبیعت نیز هستند. به طور مثال ساخت و ساز در این منطقه، باعث از بین رفتن زیستگاه دریایی، زیر خاک رفتن صخره‌های مرجانی، بسترهای صدفی و چمن‌های دریایی می‌شود. نه تنها همگی این‌ها زندگی گونه‌های دریایی بومی این منطقه را به خطر می‌اندازند، بلکه موجودات وابسته به این گونه‌ها نیز در معرض خطر قرار می‌گیرند. تا به کنون دو اینچ رسوب، بسترهای صدفی را پوشانده‌اند.
از طرفی صخره‌های مرجانی نوعی فیلتر طبیعی آب محسوب می‌شوند که آلودگی آب را کاهش می‌دهند. پس طبیعی است که با از بین رفتن این صخره‌ها، میزان آلودگی آب خلیج فارس نیز افزایش یابد.
جزایر نخلی دبی، در واقع، جزیره نیستند، همه‌ی آنها از طریق پل‌هایی به زمین اصلی متصل شده اند. این جزایر در ۵ کیلومتری زمین اصلی دبی، در خلیج همیشه فارس واقع شده‌اند. این جزایر، بزرگترین جزایر ساخت دست بشر در دنیا هستند و جزو معدود سازه‌هایی که از فضا قابل مشاهده‌اند.
دبی، بزرگترین بخش از امارات متحده‌ی عربی، با مساحتی دو برابر لندن، به لحاظ اقتصادی یکی از ثروتمندترین مناطق جهان است. با این حال، این شهر اخیرا با مشکلات عدیده‌ای دست و پنجه نرم می‌کند. انتظار می‌رود که تمام ذخایر نفتی دبی به زودی به پایان برسند. بنابراین اکنون دبی به یک منبع درآمد جدید نیاز دارد.
برای حصول اطمینان از موفقیت این پروژه‌ی بلندپروازانه، بهترین مهندسان از سراسر دنیا به کار گرفته شدند که در این گروه تعداد مهندسان هلندی بیشتر از سایر کشور ها بود. چرا که کشور هلند به پروژه‌ی احیای زمین و افزایش ۳۵ درصدی زمین‌های مصنوعی‌اش شهرت دارد.
جزایر نخلی دبی
برای شروع کار، مهندسان ابتدا قدرت طوفان‌های دریایی و میزان افزایش سطح آب بر اثر افزایش دمای کرهی زمین را به دقت محاسبه کردند. گروه تحقیق به این نتیجه رسیدند که مکان انتخاب شده مناسب است و خطرات ناشی از امواج دریا بر اثر جزر و مد را کاهش می‌دهد. ساخت موج‌شکن ۱۱ کیلومتری در سال ۲۰۰۱ آغاز شد.
ساختن خانه‌ها در نخل جمیرا (Palm Jumeirah)
برای ساخت ۴۵۰۰ خانه در کنار چندین هتل، مرکز خرید، اقامتگاه تفریحی و یک شبکه‌ی حمل‌و‌نقل کارآمد در این جزیره برنامه‌ریزی شد. اما این مرحله نیز چندان ساده نبود. چرا که ماسه‌های سست و غیر فشرده، فونداسیون مناسبی برای ساخت و ساز نیستند. به علاوه این ماسه‌ها به سادگی بر اثر زمین‌لرزه استحکام خود را از دست داده و موجب غرق شدن تمام جزیره می‌شوند.
برای حل این مشکل، مهندسان برای افزایش تراکم و استحکام ماسه‌ها تا عمق ۱۲ متری از روش تراکم ارتعاشی استفاده کردند.
مرحله‌ی افزایش تراکم فونداسیون نزدیک به ۸ ماه طول کشید. پس از این مدت، زمین برای ساخت بناهای مختلف، استحکام لازم را پیدا کرد.
کارگران، خطوط گاز، لوله‌کشی آب، سیم‌کشی برق و خطوط تلفن مورد نیاز را نصب و اجرا کردند و خانه‌ها، هتل‌ها و مراکز خرید به تدریج ساخته شدند. تمامی خانه‌های جزیره‌ی نخل جمیرا در مدت سه روز به فروش رفت. در ابتدا این جزیره برای زندگی ۶۰ هزار نفر در نظر گرفته شده بود اما پس از مشاهده‌ی استقبال از خرید خانه‌ها، این مقدار دو برابر شد با وجود این که قیمت خانه‌ها بسیار بالا بود. قیمت خانه‌ها در نخل جمیرا بیشتر از ۲ میلیون درهم امارات یا ۵۵۰ هزار دلار آمریکا بود.
جزایر نخلی دبی
از میان معروف‌ترین ساکنان این جزیره می‌توان دیوید و ویکتوریا بکهام و شاهرخ خان بازیگر بالیوود را نام برد.
شیخ محمد بن راشد آل مکتوم پس از مشاهده‌ی موفقیت این جزیره، تصمیم گرفت که دو جزیره‌ی دیگر که از نخل جمیرا بزرگ‌تر باشند، بسازد. تا کنون ساخت جزیره‌ی نخل جبل علی (Palm Jebel Ali) به پایان رسیده و نخل دیرا (Palm Deira)، که از دو جزیره‌ی دیگر بزرگ‌تر است، هنوز در دست ساخت است.
حقایقی جالب درباره‌ی جزیره‌ی نخل جمیرا
بیش از صدها کار تحقیقاتی برای بررسی امکان پذیر بودن این پروژه، به انجام رسیده است.
بیشتر از ۱۲ هزار درخت نخل واقعی در این منطقه در حال رشد هستند.
سنگ‌های استفاده شده در ساخت موج‌شکن این جزیره برای ساخت دو هرم بزرگ از اهرام مصر، کافی است.
امکانات تفریحی متعددی در این جزیره آماده‌ی پذیرایی از گردشگران است؛ امکاناتی چون سایت‌های مخصوص غواصی، مراکز خرید بزرگ و لوکس، رستوران‌های متعدد، باغ‌وحش زیر آب، پارک‌های موضوعی، زمین‌های اسکی روی یخ و ...
موج‌شکن نخل جمیرا، اولین موج‌شکن منحنی در جهان است.
با مقدار مصالحی که در ساخت جزیره و موج‌شکن به کار گرفته شده است می‌توان دیواری به ارتفاع دو متر و ضخامت نیم متر ساخت که سه دور، دور کرهی زمین دور بزند.
این جزیره علاوه بر مونوریل، یک تونل زیر دریا هم دارد که مسافران برای رفت و آمد میان جزیره و زمین اصلی از آن استفاده می‌کنند.
این پروژه یکی از عظیم‌ترین پروژه‌های مهندسی و ساخت و ساز در جهان به شمار می‌رود و به قدری عظیم است که می‌تواند موجب تغییراتی برگشت‌ناپذیر در محیط زیست شود.
پول و منابع زیادی به منظور حفظ این جزایر صرف می‌شود که این مسئله در حال حاضر به یک نگرانی بزرگ تبدیل شده است.
